بررسی مسأله شهادت و تبیین جلوه های آن، درک زیبایی از مفهوم واقعی حیات در اندیشه انسان خواهد داشت. تبیین و روشنگری مسأله شهادت با ژرف نگری دقیق در حقایق انسانی، مخصوصاً از نظر رابطه انسان با ماورای طبیعت از مهمترین و تأثیرگذارترین عوامل پیدایش تحول اجتماعی و فردی انسانها است. احیای تفکر شهادت در فضای ذهنی جامعه، باعث بوجود آمدن سرمایه های معنوی در حرکت های فردی و اجتماعی و تبدیل آن به یک فرهنگ خواهد بود.
یکی از مهمترین روش های مانایی و پایایی فرهنگ شهادت و ایثار، هندسه دقیق این مسأله در ذهن جامعه است و تفکر جاری ایثارگری زمانی به صورت رفتارهای اجتماعی نمایان خواهد شد که تصویر روشنی از این مسأله در عمق جان افراد شکل گرفته باشد. ترسیم دقیق مفهوم شهادت سبب پیدایش الگوهای رفتاری در محیط های عینی خواهد شد. سیاست گذاری، برنامه ریزی، تعیین محتوای برنامه، اجرا و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت منوط به شناخت دقیق مفهوم شهادت و ابعاد آن می باشد. بنابراین استفاده از خرد اندیشه مندان و صاحب نظران، توفیق ما را در این امر بیشتر خواهد کرد.
اگر بخواهیم از بین عرفا و دانشمندان اسلامی که به اهمیت موضوع شهید و شهادت اهتمام شایانی داشته اند، نام ببریم می توانیم از بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی و جلال الدین محمد بلخی معروف به مولوی نام ببریم. این دو عارف بزرگ با تعابیر زیبا و جذاب به تفسیر موضوع شهادت پرداخته اند که در این مقاله به بررسی تطبیقی این نظرات و تفسیرها می کند
تعریف شهادت
امام خمینی در تعریف شهادت و شهید مطالب مرتبط و دقیق ارایه کرده اند که مهمترین آنها را در رساله توضیح المسائل بیان می فرماید: شهیدان در راه خدا کسانی هستند که در میدان جهاد در راه اسلام همراه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله یا امام معصوم علیه السلام یا نایب خاص او کشته شده اند. همچنین کسانی که در حال غیبت امام زمان (ارواحنا فداه) برای دفاع در برابر دشمنان اسلام کشته می شوند خواه مرد باشند یا زن، بزرگ باشند و یا کوچک. (تحریرالوسیله، ترجمه فارسی، ج 1، ص 87)
یکی از فرق های مکتب اسلام با مکتب های انحرافی و الحادی مسأله شهادت است. در مکتب اسلام شهادت حیات و زندگی دوباره بعد از کشته شدن در راه خداوند است و درک این مفهوم با نگاه مادی امکان پذیر نخواهد بود. وی این مطلب را اینگونه بیان می کند:
